Een deel van Maastricht-Oost heeft de laatste jaren heel wat voor zijn kiezen gehad vanwege wisselingen van kapelaans en pastoors. Dat bracht met zich mee dat kerkbesturen en parochianen flink moesten wennen: niet alleen aan nieuwe gezichten; de vertrouwde pastoors waren weg; de nieuwe priesters en diaken Anu Antony hebben andere karakters en gewoonten, preken anders, gaan op hún manier met mensen om, en geven op hún manier gestalte aan de wijze waarop de Eucharistie wordt gevierd.
Veranderingen
Tot een jaar of tien/vijftien geleden hoorde ik een parochiaan wel eens optimistisch vragen:
"En, pastoor, is er niet een kentering aan de gang? Zijn er niet toch geleidelijk aan wat meer mensen naar de kerk aan het komen?"
Mensen zien soms wat ze graag willen zien. Ook toen al kon ik die vraag niet bevestigend beantwoorden. Inmiddels is er niemand meer die mij dit soort vragen stelt; iedereen weet inmiddels dat de Kerk in zwaar weer verkeert.
De oorzaken zijn complex. Nederland vergrijst, het inwoneraantal loopt terug, schandalen rond kerkelijke ambtsdragers, het aantal kerkgangers loopt terug evenals het aantal nog actieve priesters, en parochies kampen met een steeds groter wordend gebrek aan financiële middelen.
Leuk is het niet, maar gelukkig zien we met zijn allen de feiten steeds beter onder ogen. Ik zeg "gelukkig", omdat dit inzicht helpt om de noodzakelijke structurele veranderingen in de parochies te accepteren.
Natuurlijk willen wij het liefst alle kerken in Limburg en daarbuiten open houden; natuurlijk gunnen we elke parochie een eigen pastoor. Maar die tijd is nu helaas voorbij. We zien de veranderingen voor onze ogen gebeuren en dat zal nog een poos zo doorgaan. Sommigen worden daar misschien mismoedig van, maar ik zou iedereen willen uitnodigen en aanmoedigen om met geloof, vertrouwen en krachtige inzet de toekomst van de Kerk in Maastricht tegemoet te gaan.Hoe ik mijn taak zie
Totdat de bisschop een clusterpastoor voor de vijf parochies benoemt, ben ik pastoor van Heer en De Heeg, en ook administrator in de parochies van Amby, Scharn en Heugem (zie de notitie hieronder). Naast het mede verzorgen van vieringen is het nu mijn taak om - in samenwerking met vele anderen - de vieringen op elkaar af te stemmen, de catechese te coördineren en aanzetten te geven om de communicatie en samenwerking tussen de vijf parochies te stimuleren. Met wat goede wil, bereidheid van alle betrokkenen en Gods hulp zal er zeker iets goeds tot stand komen.
De weg die we te gaan hebben, is niet gemakkelijk, maar de kerkbesturen en het pastorale team staan voor de uitdaging om trajecten uit te stippelen die de parochies dichter bij elkaar brengen. Op dit moment vormen wij een cluster in oprichting, d.w.z. één pastoraal team en meerdere kerkbesturen. Vragen over de verdeling van de personeelslasten moeten in deze fase beantwoord worden. Daarvoor zullen wij de heer Ronckaerts van het Bisdom "onder de arm nemen".
Als de parochies verder naar elkaar toegegroeid zijn, waardoor samenwerking op meerdere terreinen is ontstaan, kunnen wij een cluster vormen. Wij staan op dit moment helemaal aan het begin van dit proces en zullen de eerstkomende maanden gaan onderzoeken waar deze samenwerking nodig en mogelijk is, en welke concrete stappen er gezet kunnen worden om de kerkbesturen dichter bij elkaar te brengen. Met de hulp van de heer Filott, voorheen algemeen econoom van ons Bisdom, gaan we een traject uitzetten dat daarvoor nodig is.Waar het Bisdom naartoe wil
Het Bisdom kijkt daarbij nu al naar de verdere toekomst. Het Bisdom stelt zich op het standpunt, dat parochies in stedelijke gebieden overgaan tot de federatievorm: een samenwerkingsverband met één kerkbestuur en één financiële exploitatie voor meerdere parochies c.q. kerken. In de boekhouding zal wel duidelijk blijven welke bedragen bij welke parochie horen, zodat bijvoorbeeld een gift aan de parochie van Heugem niet "in één grote, algemene pot" verdwijnt.
De weg naar een federatie zal niet zo gemakkelijk zijn: Eén kerkbestuur voor vijf parochies betekent immers inleveren van een stuk beslissingbevoegdheid, m.n. over het eigen kerkgebouw en de financiën. En: wie wil niet de eigen identiteit en herkenbaarheid behouden?
Een samenwerkingsverband kan dan ook alleen tot stand komen wanneer dit zowel emotioneel als rationeel geaccepteerd wordt. Daarvoor is tijd nodig en het Bisdom wil die ruimte aan ons geven, maar staat toch op het standpunt dat er in goed onderling overleg een tijdpad moet worden afgesproken.
Wanneer er te zijner tijd een federatie is gevormd - en er dus één kerkbestuur voor de vijf parochies is - zullen de kerkbestuursleden een goed contact moeten onderhouden met de vrijwilligers die zich voor de afzonderlijke kerken inzetten.Samenwerking is noodzaak geworden
De veranderingen van heden en toekomst zullen op weerstand en praktische problemen stuiten, maar laten we wél wezen: samenwerking is inmiddels noodzaak geworden, en de kerkbesturen van ons cluster begrijpen dat heel goed.
Het is niet altijd gemakkelijk om voor kerkbestuursleden in alle vijf de parochies gekwalificeerde opvolgers te vinden. (Even concreet: De parochie van Heugem is al maanden op zoek naar een penningmeester. Het kerkbestuur van Scharn moet dringend uitgebreid worden, in ieder geval met een lid dat de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van kerk en pastorie op zich kan nemen.) Bundeling van alle beschikbare menskracht zal onze parochies bestuurbaar houden en we mogen niet wachten totdat het te laat is.
Tijdens een bijeenkomst van Mgr. Schnackers met een afvaardiging van de kerkbesturen van de vijf parochies op 4 december 2012 benadrukte deze, dat de kerkbesturen tot taak hebben om het pastorale werk van de priesters te faciliteren en daarom uitgenodigd zijn om goed te luisteren naar hun ervaringen in de parochies. Wanneer zij bijvoorbeeld weet hebben van het feit dat deze vierdubbele kerkbestuursvergaderingen moeten bijwonen en opgejaagd langs hun kerken dreigen te trekken, dan zal het inzicht groeien dat er structureel wel iets móet veranderen.In een samenwerkingverband kunnen pastorale plannen uitgevoerd worden, die in afzonderlijke parochies niet meer van de grond komen. Ik denk hierbij aan de oprichting van een gebedsgroep of bijbelgroep, of aan het organiseren van thema-avonden over het geloof. In vele stedelijke gebieden, dus ook bij ons in Maastricht, zijn de grenzen tussen parochies intussen immers vloeiend geworden.
Hoewel de samenwerking zich nog in een zeer pril stadium bevindt, worden nu al voor Scharn de voordelen zichtbaar: Het Dameskoor van Heer heeft zich bereid verklaard om uitvaartdiensten ook in Scharn op te luisteren en het Gezinskoor van Heugem zal de Vormselmis mede verzorgen.Herder of bestuurder
De kapelaans en ik merken, dat de reorganisatie van de parochies in deze periode veel aandacht, tijd en energie kost. Vier kerkbestuursvergaderingen per maand, bijvoorbeeld, kosten niet alleen vier avonden maar ook voorbereidingstijd en tijd voor de praktische uitwerking. Op die tijd kunnen wij niet op huis- of ziekenbezoek gaan, individuele gesprekken houden of bij deze of gene vereniging ons gezicht laten zien. Wij zien heel goed in, dat het op dit moment niet anders kan en dus hard nodig is. Nu is alles nieuw, maar na verloop van tijd zullen nieuwe structuren duidelijk worden en zal de werkdruk op dit vlak afnemen. Voor mij geldt dat organiseren en besturen altijd wel tot mijn taak als pastoor horen en ik vind dat nog leuk óók. In deze fase bouw ik met anderen samen aan iets nieuws; daarin ligt een aantrekkelijke uitdaging. Maar ik wil toch ook graag priester zijn en blijven.Pastoor Paul Horsch
NOTITIE
Dit artikel is gepubliceerd op 8 december 2012.
De Bisschop heeft pastoor P. Horsch per 1 januari 2013
tot pastoor benoemd van de parochies van Amby, Scharn en Heugem met behoud van de taken in Heer en De Heeg.
