(W.M. Bekkers, geb. 1908, bisschop van ‘s-Hertogenbosch van 1960 tot 1966, hield op 21 maart 1963 een toespraak op de televisie over geboortenregeling, waarin hij aangaf dat de Kerk weliswaar haar regels had, maar dat eenieder zijn eigen geweten moest volgen.)

Wat is het geweten. het Tweede Vaticaans Concilie heeft daar een heel mooie tekst over (Gaudium et Spes, nr. 16): 

“In het diepst van zijn geweten ontdekt de mens een wet, die hij zich zelf niet gegeven heeft, maar waaraan hij moet gehoorzamen. De stem van deze wet spoort hem voortdurend aan, het goede lief te hebben en te doen, en het kwade te vermijden, en op het juiste ogenblik zegt ze hem diep in zijn hart: doe dit, doe dat niet.
Want de mens heeft een wet, die door God in zijn hart geschreven is, en het maakt zijn waardigheid uit, aan deze wet te gehoorzamen en volgens deze wet zal hij geoordeeld worden. Het geweten is de meest verborgen kern en het heiligdom van de mens, waar hij alleen is met God, wiens stem klinkt in zijn binnenste. Door het geweten openbaart zich op wonderbare wijze die wet, welke haar vervulling vindt in de liefde tot God en de naaste.
Het trouw volgen van het geweten doet de christenen samen met de andere mensen zoeken naar de waarheid en naar de juiste oplossing van zovele morele problemen, die zich voordoen in het persoonlijke en in het sociale leven. Hoe sterker dus het goede geweten zich doet gelden, des te minder zullen personen en groepen zich laten leiden door blinde willekeur en des te meer zullen zij er naar streven, zich te richten naar de objectieve normen van de zedelijkheid.
Dikwijls echter dwaalt het geweten ten gevolge van een onoverkomelijke onwetendheid, zonder dat het daardoor zijn waardigheid verliest. Dit is echter niet het geval, wanneer de mens zich weinig moeite geeft om te onderzoeken, wat waar en goed is, en het geweten langzamerhand zo goed als blind wordt door de gewoonte van het zondigen.”

Het hoort dus zelfs bij de officiële leer van de Kerk, dat men de plicht heeft om de stem van het eigen geweten te volgen, zelfs dan wanneer dit geweten objectief dwaalt.
Maar het Vaticaans Concilie wijst er op dat een geweten de stem van God ook niet helemaal zuiver kan horen. Dat kan door een verkeerde opvoeding, door jarenlang verkeerd gedrag, waardoor het geweten verdraaid is, door vergissingen, door onkunde, etc. Daarom is het nodig dat het geweten ook constant wordt bij- en nagevormd.

Nu, welke instantie nemen we daarvoor? De staat? De media? De opiniemakers en influencers?
Wij als Kerk kijken naar de H. Schrift en de Traditie, en met name naar de uitleg daarvan van de opvolger van Petrus, de paus.

Interessant is dat kardinaal Newman (1801-1890), nadat hij katholiek was geworden, uitgenodigd werd een toast uit te brengen op de paus. Hij zei daarop: “Voordat ik toast op de paus, toast ik op mijn geweten dat me tot  erkenning van de paus heeft geleid.”
Met andere woorden, wat we van binnen aanvoelen als de wil van God, wordt van buitenaf verkondigd door de plaatsbekleder van Christus op aard. Bestuderen we de katholieke Catechismus om ons geweten te vormen. Het mooie is dat we als we eerlijk zijn, we daarbij ons geweten volgen, dat ons vertelt dat te doen.